سلامت جنسی چیست؟
سلامت جنسی بهمعنای وضعیت رفاه جسمی، عاطفی، روانی و اجتماعی در زمینه تمایلات جنسی است و تنها بهمعنای نبود بیماری، اختلال یا ناتوانی جنسی نیست. سلامت جنسی مستلزم رویکردی مثبت و همراه با احترام به تمایلات و روابط جنسی است که امکان تجربه جنسی لذتبخش، ایمن و بدون اجبار، تبعیض و خشونت را فراهم آورد. برای دستیابی به سلامت جنسی و حفظ آن، حقوق افراد در رابطه با مسائل جنسی باید مورد احترام قرار گیرد و از آن محافظت شود.
سلامت جنسی برای سلامت و رفاه کلی افراد، زوجین و خانوادهها و برای توسعه اجتماعی و اقتصادی جوامع و کشورها اساسی است. توانایی مردان و زنان برای دستیابی به سلامت و رفاه جنسی به موارد زیر بستگی دارد:
- دسترسی به آموزش و اطلاعات جامع و صحیح در مورد رابطه جنسی
- توانایی تجربه لذت، رضایت و صمیمیت جنسی در صورت تمایل
- آگاهی از خطرات رابطه جنسی محافظتنشده
- توان دسترسی به مراقبتهای جنسی
- زندگی در محیطی که سلامت جنسی را به رسمیت میشناسد و ارتقا میبخشد
در ادامه این مطلب، دلایل اهمیت سلامت جنسی، آموزش و آگاهی درباره سلامت جنسی، بهداشت جنسی و پیشگیری از بیماریهای مقاربتی، معرفی محصولات سلامت جنسی و نقش سلامت جنسی بر سلامت روان را بررسی خواهیم کرد.
اهمیت سلامت جنسی
سلامت جنسی بخش جداییناپذیری از سلامت عمومی و دارای جنبههای جسمی، عاطفی، روانی و اجتماعی است. عوامل فرهنگی و اجتماعی نقش مهمی در شکل دادن به نگرشها، رفتارها و دسترسی به منابع مرتبط با سلامت جنسی ایفا میکنند. عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر سلامت جنسی عبارتاند از:
هنجارها و اعتقادات فرهنگی: هنجارهای فرهنگی در جوامع مختلف بسیار متفاوت است. این هنجارها تعیین میکند که چه مواردی در خصوص رفتارها، روابط جنسی و نقشهای جنسیتی، قابل قبول یا غیرقابل پذیرش (اصطلاحاً تابو) است؛ برای مثال در برخی جوامع صحبت درباره رابطه جنسی تابو است و در نتیجه این موضوع به عدم آموزش و آگاهیرسانی در خصوص مسائل جنسی و بهدنبال آن، دریافت اطلاعات نادرست و رویکرد منفی به سلامت جنسی منتهی میشود.
تأثیرات مذهبی: عقاید مذهبی معمولاً به رویکرد افراد نسبت به رابطه جنسی و جنسیت جهت میدهد. این عقاید بر تصمیمات افراد در زمینه تنظیم خانواده، جلوگیری از بارداری، فعالیتهای جنسی و همچنین بر سیاستگذاریهای جمعی و خدمات بهداشتی و مراقبتی تأثیر میگذارند.
نقشهای جنسیتی: تبعیضهای جنسیتی تأثیر شدیدی بر سلامت جنسی دارد. انتظارات جامعه درباره آنچه مردانه یا زنانه تلقی میشود، بر رفتارهای جنسی، دینامیک قدرت در روابط و دسترسی به خدمات بهداشتی تأثیرگذار است؛ برای مثال، نقشهای سنتی زنانه، ممکن است زنان را از جستوجوی مراقبتهای بهداشت باروری یا بحث آزادانه در زمینه دغدغههای جنسی بازدارد.
برای رفع موانعی که دسترسی به خدمات بهداشت جنسی و باروری ایمن، با کیفیت بالا، محترمانه و مقرونبهصرفه را محدود میکنند، اقدامات جمعی و همهجانبهای نیاز است تا اطمینان حاصل شود که سلامت جنسی برای همه، بهویژه زنان، دختران و جوانان قابل دستیابی است.
بهداشت جنسی و پیشگیری از بیماری جنسی
مسائل مرتبط با سلامت جنسی شامل طیف گستردهای از موضوعات است که یکی از مهمترین این موارد، بهداشت جنسی و پیشگیری از بیماریهاست و شامل مواردی مانند جلوگیری از ابتلا به ویروس HIV، عفونتهای مقاربتی و عواقب نامطلوب آنها (برخی از سرطانها و ناباروری) و پیشگیری از بارداری ناخواسته است.
بیماریهای مقاربتی به بیماریهای ناشی از برخی ویروسها، باکتریها، قارچها یا انگلها اطلاق میشود که از طریق رابطه جنسی منتقل میشوند. رابطه جنسی محافظتنشده، ارتباط جنسی با افراد متعدد، عدم شناخت کافی افرادی که با آنها رابطه جنسی برقرار میشود و همچنین برقراری رابطه جنسی در شرایطی که فرد تحت تأثیر مصرف الکل یا مواد مخدر قرار دارد، احتمال ابتلا به بیماریهای مقاربتی را افزایش میدهد.
برای پیشگیری از ابتلا به عفونتهای مقاربتی توصیه میشود:
- از روابط جنسی پرخطر اجتناب شود.
- در هر بار رابطه جنسی از کاندوم استفاده شود. در صورت استفاده از لوبریکانتها (روانکنندهها) دقت کنید که با کاندوم سازگار باشند.
- در برابر هپاتیت B و پاپیلوما ویروس انسانی واکسینه شوید.
سلامت روان و سلامت جنسی
سلامت روان و سلامت جنسی عمیقاً به هم مرتبط هستند و در هم تنیده شدهاند. اگرچه برخی از مشکلات جنسی بهعلل جسمی مانند آسیب فیزیکی، بیماریهای قلبی و عروقی، دیابت، اختلالات اورولوژی، مشکلات عصبی (نورولوژیک) و سرطانها و عوارض درمان آنها ایجاد میشوند، سایر اختلالات جنسی، علل روانپزشکی زمینهای دارند.
افسردگی، اضطراب، اختلال دوقطبی و بسیاری از اختلالات روانپزشکی دیگر با اختلالات جنسی همراه هستند. بهطور خاص، این بیماریها باعث کاهش میل جنسی و تحریکپذیری و کاهش رضایت جنسی میشوند. علاوهبر خود این بیماریها، گاهی درمانهای آنها نیز عوارض نامطلوب جنسی دارد؛ برای مثال، مصرف داروهای دسته مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) ممکن است منجر به کاهش میل و تحریکپذیری جنسی، اختلال نعوظ، انزال با تأخیر و اختلال در رسیدن به ارگاسم (اوج لذت جنسی) شود.
نکته جالب توجه این است که برای مثال، اگر مردی دچار اضطراب عملکرد جنسی و نگران عدم نعوظ حین رابطه جنسی باشد، احتمال این که واقعاً این اختلال را تجربه کند، افزایش مییابد. بهطور مشابه، زنان مبتلا به واژینیسموس (اختلالی همراه با اسپاسم غیرارادی عضلات واژن بهدنبال رابطه جنسی) نیز ممکن است بهدلیل تجربیات دردناک قبلی، دچار ترس و اضطراب از برقراری رابطه جنسی شوند و این چرخه معیوب به همین شکل ادامه یابد.
برای بهبود اختلالات جنسی بهدنبال مسائل روانپزشکی، راههای متعددی وجود دارد که از آن میان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- رواندرمانی، درمانهای رفتاری، زوجدرمانی و سکستراپی
- کاهش دوز یا تغییر داروهای مورد استفاده در بیماریهای روانپزشکی یا افزودن داروهایی برای بهبود اختلالات جنسی طبق نظر پزشک
- استفاده از محصولاتی که نیاز به نسخه پزشک ندارند
معرفی محصولات سلامت جنسی
در ادامه، به معرفی تعدادی از محصولات مرتبط با سلامت جنسی خواهیم پرداخت:

فانتاژیا: فانتاژیا نوعی ژل غیرهورمونی جلوگیری از بارداری مخصوص خانمهاست که با حفظ pH اسیدی طبیعی واژن باعث بیحرکت شدن اسپرمها و جلوگیری از بارداری میشود. فانتاژیا بهصورت موضعی عمل میکند، در نتیجه عوارض سیستمیک و تداخلات دارویی ندارد و با روشهای دیگر جلوگیری از بارداری مانند کاندوم سازگار است.
برخلاف برخی از روشهای جلوگیری از بارداری، فانتاژیا منع مصرفی ندارد و در افراد مبتلا به طیف گستردهای از بیماریهای زمینهای نیز قابل استفاده است. برگشت باروری پس از مصرف فانتاژیا، برخلاف برخی از روشهای جلوگیری از بارداری سریع است. بلافاصله تا حداکثر یک ساعت قبل از برقراری رابطه جنسی میتوان از فانتاژیا استفاده کرد و برخلاف قرصهای جلوگیری از بارداری، نیاز به مصرف روزانه و منظم برای جلوگیری از بارداری ندارد. ذکر این نکته مهم است که پس از یک ساعت از استعمال فانتاژیا، درصورت برقراری رابطه جنسی، باید فانتاژیا مجدداً تمدید شود و بهطورکلی برای هر بار رابطه جنسی باید از یک تیوب و اپلیکاتور جدید استفاده کرد.

لومیستا: لومیستا نوعی ژل روانکننده (لوبریکانت) حاوی سدیم هیالورونات است که با حفظ رطوبت واژن، باعث تسهیل رابطه جنسی از طریق کاهش خشکی و اصطکاک واژن میشود. لومیستا اثر منفی بر محتوای ژنتیکی اسپرم و حرکت آن به سوی تخمک نمیگذارد؛ به همین دلیل، روانکننده مناسبی برای زوجهایی است که قصد بارداری دارند.
علاوهبر این، لومیستا فاقد پارابن است که بهعنوان مادهای سرطانزا شناخته میشود. پایه آبی این محصول موجب شده است که برخلاف روانکنندههای با پایه چربی، خطر افزایش عفونتهای قارچی و باکتریایی را نداشته باشد. همچنین لومیستا حاوی ترکیبات جانبی است که pH آن را در محدوده مطلوب برای فعالیت اسپرمها حفظ میکند. توصیه میشود بلافاصله تا حداکثر 15 دقیقه قبل از برقراری رابطه جنسی، از یک اپلیکاتور حاوی ژل لومیستا استفاده شود. لومیستا در تمام طول سیکل قاعدگی در زنان قابل استفاده است.
انرژآپ: انرژآپ نوعی محصول گیاهی حاوی گیاه شاخ بز، ریشه ماکا، خارخاسک، بسفایج، تونکات علی، نخل ارهای، ریشه مویرا، جینسنگ کرهای و ال-آرژینین است که بهمنظور بهبود عملکرد و افزایش میل جنسی در آقایان و خانمها، افزایش انرژی، توان بدنی و هشیاری و بهعنوان درمان کمکی در اختلال نعوظ آقایان استفاده میشود.
مجموعه ترکیبات گیاهی بهکاررفته در فرمولاسیون انرژآپ بهعنوان افزاینده میل و بهبوددهنده اختلالات جنسی تاریخچهای طولانی در طب مکمل دارد که این اثرات با مطالعات علمی در سالهای اخیر اثبات شده است. با توجه به شیوع اختلالات جنسی و تأثیر آن بر روابط زوجین و همچنین استفاده گسترده از داروهای ضدافسردگی با عوارض جنسی، محصول انرژآپ گزینهای مناسب و ایمن بهمنظور افزایش انرژی و قوای بدنی و بهبود جوانب گوناگون زندگی جنسی در آقایان و خانمهاست. توصیه میشود روزانه دو کپسول انرژآپ بههمراه غذا 1 تا 2 ساعت قبل از فعالیت بدنی یا جنسی مصرف شود.
اسپریژن: اسپریژن حاوی مجموعه کاملی از ویتامینها، عناصر معدنی مورد نیاز و ترکیبات آنتیاکسیدان است که مصرف آن با حفظ سلامت باروری، محافظت از سلولها و اسپرمها در برابر اثرات مخرب استرس اکسیداتیو و تنظیم فعالیت هورمونی در مردان همراه است. ترکیبات موجود در اسپریژن، تعداد، غلظت، شکل و حرکت اسپرم را بهبود میدهد؛ به این دلیل این محصول، برای مردانی مناسب است که قصد دارند بچهدار شوند. توصیه میشود روزانه دو قرص اسپریژن بههمراه غذا (ترجیحا یک قرص صبح و یک قرص عصر) مصرف شود.
نتیجهگیری
سلامت جنسی بخش جداییناپذیری از رفاه و سلامت عمومی و شامل جنبههای جسمی، عاطفی، روانی و اجتماعی است. رسیدن به سلامت جنسی نیازمند دسترسی به آموزش و اطلاعات جامع و صحیح، دسترسی به مراقبتهای جنسی، شناخت راههای پیشگیری از ابتلا به بیماریهای مقاربتی و بارداری ناخواسته و توانایی تجربه لذت، رضایت و صمیمیت جنسی است. توصیه میشود سلامت جنسی خود را در اولویت قرار دهید و با کسب اطلاعات آموزشی از طریق منابع علمی معتبر، رعایت نکات بهداشتی بهمنظور پیشگیری از بیماریهای منتقلشونده از طریق ارتباط جنسی و همچنین بهره بردن از محصولاتی که بهمنظور بهبود کیفیت رابطه جنسی طراحی شدهاند، سلامت جنسی خود را تضمین کنید.
References:
- https://www.who.int/health-topics/sexual-health
- https://www.who.int/europe/news/item/18-10-2023-despite-progress–challenges-persist-in-advancing-sexual-and-reproductive-health-and-rights-in-the-who-european-region
- https://www.issm.info/sexual-health-qa/how-do-cultural-or-societal-factors-impact-sexual-health
- https://www.acog.org/womens-health/faqs/how-to-prevent-stis
- https://news.un.org/en/story/2022/02/1111862
- https://www.cdc.gov/sti/prevention/index.html
- https://www.issm.info/sexual-health-qa/what-is-the-connection-between-mental-health-and-sexual-health
- https://www.webmd.com/depression/sexual-problems-and-depression
- https://uvahealth.com/services/mental-health/psychosexual-dysfunction